Yıllar geçtikçe birçoğumuz güneşe maruz kalmaktan kaçınıyoruz. Şapkalar ve uzun kıyafetler giymeye yöneliyoruz, bronzlaşmaktan ziyade çok geniş spektrumlu güneş kremini tercih ediyoruz. Bunda da haklıyız, çünkü cilt yaşlanmasının %80’ine güneşe maruz sorumludur. Ancak güneş, baş düşmanımız değildir. Sağlığa olan faydaları bizi enerjik tutar ve ruh halimizi yükseltici etkisi, sevdiğimiz "o nihayet yaz geldi" hissini verir. Güneşin tadını çıkarırken cildinizi nasıl koruyacağınızı merak ediyorsanız, farklı güneş ve ultraviyole (UV) radyasyon türlerini öğrenmek faydalı olacaktır.
Güneş spektrumu nedir ve cildimi nasıl etkiler?
Güneş, sağlığımızda hayati bir rol oynar. Zihinsel iyilik halimize katkıda bulunur ve D vitamini sentezinde rol oynar. Ancak aynı zamanda elektromanyetik radyasyon adı verilen bir şey de yayar. Bunun bir kısmı yeryüzüne ulaşmadan önce emilir, dağılır ve yansıtılır; bize ulaşan radyasyona ise güneş spektrumu denir.
Güneş spektrumu, elektromanyetik frekanslarına göre gruplandırılan farklı türde radyasyonlardan oluşur. Bunlardan bazıları, ultraviyole A radyasyonu (UVA) ve ultraviyole B radyasyonu (UVB) sizlere tanıdık gelebilir. Ancak görünür mavi ışık ve kızılötesi radyasyon da cildinizin görünümünü değiştirebilir.
Yukarıdaki tabloda bu güneş radyasyonu spektrumunu görebilirsiniz. Bu spektrum en güçlü ışınlardan (ultraviyole) en zayıfına (kızılötesi) kadar uzanır. Her birinin cildinizi nasıl etkilediğini öğrenelim.
UVA ve UVB radyasyonu arasındaki fark nedir?
UVB radyasyonu
Yaz aylarında bronzlaşma çizgilerinden sorumlu olan bu ışınlar esas olarak cildin yüzeyini etkiler. UVB radyasyonuna maruz kalma, günün saati, yer ve hava durumuna bağlı olarak dış mekanlarda meydana gelir.
UVB radyasyonu sadece cildinizin en dış tabakasına ulaşsa da kalıcı etkileri olabilir. ISDIN Tıbbi Direktörü Dr. Aurora Garre, UVB radyasyonunun “kısa vadeli cilt hasarının ana nedeni” olduğunu, buna güneş yanıklarının da dahil olduğunu açıklamıştır. Neyse ki, vücudumuzun antioksidan sistemleri UVB radyasyonuna aşırı maruz kalmanın neden olduğu DNA hasarını onarmaya yardımcı olabilir. Ancak tekrarlayan güneş yanıkları doğal yenilenme kapasitemizi zayıflatabilir ve cilt kanseri riskimizi artırabilir.
UVB Radyasyonu Kısa Bilgi
Ana cilt endişesi: Güneş yanıkları ve cilt kanserindeki rolleri
Nerede maruz kalınır? Açık havada tüm hava koşullarında
Ekstra Bilgi: Hava koşullarına bakılmaksızın tüm açık hava koşullarında cilt yanıkları meydana gelebilir ancak seviyeleri değişir. SPF (güneş koruma faktörü) ile ilgili konuştuğumuzda, UVB radyasyonuna karşı koruma faktöründen bahsediyoruz. Koruma, minimal (SPF 2’den 12’ye kadar), orta (SPF 12’den 30’a kadar) ve yüksek (SPF 30 veya üzeri) olarak değişir.
UVA Radyasyonu
Öte yandan, “UVA radyasyonu, foto yaşlanma ve cilt kanseri gibi uzun vadeli hasarlardan sorumludur” diyor Dr. Garre. UVA radyasyonu cilde derinlemesine nüfuz eder, ince çizgilerin ve kırışıklıkların görünümüne katkıda bulunan kolajeni parçalar. UVA radyasyonu ayrıca foto immünosupresyona neden olur ve güneş alerjilerinin ana nedenidir. UVB'nin aksine, UVA ışınları bulutlu günlerde ve arabanızda, ofisinizde veya evinizde bile cildinize ulaşır. Bu yüzden yıl boyunca her gün güneş kremi ile kendinizi korumanız çok önemlidir.
UVA Radyasyonu Kısa Bilgi
Ana cilt endişesi: Cilt yaşlanmasının belirtileri, güneş alerjileri ve cilt kanseri
Nerede maruz kalınır? Yıl boyunca iç ve dış mekanlarda
Ekstra Bilgi: Yıl boyunca kapalı ve açık alanlarda geniş spektrumlu olarak etiketlenmiş güneş kremini tercih edin. Bu, FDA standartlarına göre UVA koruması sağladığı anlamına gelir. Ve SPF ne kadar yüksekse, UVA koruması da o kadar yüksek olacaktır.
Diğer güneş radyasyonu türleri cildimi etkileyebilir mi?
Güneş Mavi Işığı
Görme yetimizi bu ışığa borçluyuz. Bu mavi ışık, insan gözünün görebileceği radyasyon aralığında olan, yüksek enerjili görünür bir ışıktır. Hem iç hem de dış mekanlarda bize ulaşır ve her gün güneş mavi ışığına maruz kalırız. Ancak bu durum iyi haber değil. Son araştırmalar, güneş mavi ışığının, özellikle daha koyu cilt tonlarına sahip kişilerde koyu lekeler veya düzensiz pigmentasyon ile bağlantılı olduğunu göstermiştir. Ayrıca ultraviyole radyasyonla birlikte cilt üzerinde zararlı etkileri olduğu da bulunmuştur.
Güneş Mavi Işığı Kısa Bilgi
Ana cilt endişesi: Koyu lekeler ve düzensiz pigmentasyon
Nerede maruz kalınır? Yıl boyunca iç ve dış mekanlarda
Ekstra bilgi: Güneş mavi ışığının neden olabileceği hasar genellikle cep telefonları veya dizüstü bilgisayarlar gibi yapay mavi ışık kaynaklarıyla ilişkilendirilmiştir. Ancak, izleme seansınızı hemen iptal etmeyin. Güneş mavi ışığı, ekranlar tarafından yayılan mavi ışıktan 100 ila 1000 kat daha yoğundur. Bu nedenle ekran süresini azaltmaktan ziyade güneş kremi kullanımını artırmayı öncelikli hale getirir.
Kızılötesi Radyasyon
Kızılötesi radyasyon, UV radyasyonundan birkaç yönden farklıdır. En belirgin farkı daha sıcak olmasıdır. UV radyasyonu hissedemezken, cildimiz güneşten gelen Kızılötesi-A ışınlarını emer. Bu da o sıcak, güneşli bir his yaratır. Fizyoterapi tedavilerinde kullanılan bu radyasyon türü, yoğun ve yerel ısı ile ağrıları hafifletebilir ve kas ağrısını azaltabilir.
Ancak, iyileştirici özelliklerinin yanı sıra bazı dezavantajlar da getirir. Kızılötesi radyasyon, güneş radyasyonunun en zayıf türü olmasına rağmen, yine de cildin içine nüfuz edip zararlı oksidatif strese neden olabilir. Ayrıca ultraviyole radyasyonu ile birlikte hareket ederek foto yaşlanma belirtilerini daha da artırır.
Kızılötesi Radyasyonu Kısa Bilgi
Ana cilt endişesi: Cilt yaşlanması belirtilerini artırma
Nerede maruz kalınır? İç ve dış mekanlarda
Ekstra bilgi: Yüksek sıcaklıklı ortamlarda çalışmanın aslında sizi daha yaşlı gösterebileceğini biliyor muydunuz? Aşırı sıcaklıkların (Kızılötesi radyasyon A yoluyla) cilt yaşlanmasının görünümünü artırdığı gösterilmiştir. Ve sıcaklık, cildinizin nasıl göründüğünü etkileyen etkenlerden sadece biridir.
Sık Sorulan Sorular
UV radyasyonu ve cilt rengi arasında bir ilişki var mı?
Ten renginiz ne olursa olsun, güneş veya UV radyasyonunun zararlı etkilerine maruz kalabilirsiniz. Ve bu etkiler cilt kanseri gibi sonuçlara yol açabileceği için doğru güneş koruma yöntemlerini kullanmak son derece önemlidir.
Ancak, bazı insanların ciltleri UV ışınlarından daha fazla zarar görme olasılığına sahiptir, örneğin:
- Açık cilt tonlarına sahip olanlar
- Çocukluk döneminde tekrar tekrar güneş yanığı yaşayanlar
- Kapalı alanlarda bronzlaşma yatakları kullananlar
- Ailede cilt kanseri öyküsü olanlar
- 50 yaş ve üzerindeki bireyler
- Cildi ve gözleri UV radyasyonuna karşı daha hassas hale getirebilen bazı ilaçlar veya kozmetikler kullananlar (bazı antibiyotik türleri, doğum kontrol hapları ve topikal ilaçlar dahil)
Melanositler cildi UV radyasyonundan nasıl korur?
Melaninin sizi güneşin ultraviyole ışınlarından koruduğu doğrudur. Peki nasıl mı? Cildinizin en dış tabakasında, melanosit adı verilen pigment hücreleri bulunur. Bu hücreler, cildin UV radyasyonuna (özellikle UVA ışınlarına ve mavi gün ışığına) tepkisi olan melanogenezden sorumludur.
Melanin, koruyucu bir pigment ve doğal bir renklendirme şeklidir. Yani güneşte olduğunuzda, cildiniz güneş ışığına karşı bir savunma mekanizması olarak daha fazla melanin üretir. Ve bu yüzden bronzlaşma veya güneş yanığı, güneşe maruz kalmanın bir işaretidir.
Kendimi nasıl koruyabilirim?
Bilgi güçtür! Güneş radyasyonu, günlük hayatımızda olumlu bir rol oynasa da, kontrolsüz maruz kalma sağlık riskleri oluşturabilir.
Farklı güneş ve UV radyasyon türlerinin etkilerini anlamak, günlük güneş koruma konusunda akıllıca kararlar vermenize yardımcı olabilir. Cildinizi korumaya ve onarmaya yardımcı olmak için yüksek SPF'li geniş spektrumlu güneş kremlerimizi keşfedin.
Ve en önemlisi, cildinizi sevin, ona iyi bakın ve her zaman koruyun.